బుధవారం, మార్చి 21, 2007

పుష్ప విలాపము - కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి

తే.గీ.చేతులారంగ నిన్ను పూజించుకొరకు
కోడి కూయంగనే మేలుకొంటి నేను;
గంగలో మున్గి ధౌత వల్కలము గట్టి
పూలు కొనితేర నరిగితి పుష్పవనికి. 1.
[ధౌత = ఉతకబడిన; వల్కలము = నారచీర; అరుగు = వెళ్లు]

ఉ.నే నొక పూలమొక్క కడ నిల్చి చివాలున కొమ్మవంచి గో
రానెడు నంతలోన విరు లన్నియు జాలిగ నోళ్ళు విప్పి "మా
ప్రాణము తీతువా" యనుచు బావురు మన్నవి; క్రుంగిపోతి; నా
మానసమం దెదో తళుకు మన్నది పుష్పవిలాప కావ్యమై. 2.
[విరి = పువ్వు]

తే.గీ.తల్లి యొడిలోన తలిరాకు తల్ప మందు
ఆడుకొను మమ్ములను బుట్టలందు చిదిమి
అమ్ముకొందువె మోక్ష విత్తమ్ము కొరకు!
హృదయమే లేని నీ పూజ లెందుకోయి? 3.
[తలిరాకు = లేత/క్రొత్త ఆకు; తల్పము = పరుపు; విత్తము = ధనము]

తే.గీ.జడమతుల మేము; జ్ఞానవంతుడవు నీవు;
బుధ్ధి యున్నది; భావ సమృద్ధి గలదు;
బండబారెనటోయి నీ గుండెకాయ!
శివునకై పూయదే నాల్గు చిన్ని పూలు? 4.
[ఏము = మేము]

ఉ.ఆయువు గల్గు నాల్గు గడియల్ కని పెంచిన తీవతల్లి జా
తీయత దిద్ది తీర్తుము; తదీయ కరమ్ములలోన స్వేచ్ఛమై
నూయల లూగుచున్ మురియుచుందుము; ఆయువు దీరినంతనే
హాయిగ కన్ను మూసెదము ఆయమ చల్లని కాలి వ్రేళ్ళపై. 5.
[తీవ = తీగ; దిద్దు = చక్కబెట్టు; తదీయ = ఆ; ఆయమ = ఆ అమ్మ]

ఉ.గాలిని గౌరవింతుము సుగంధము పూసి; సమాశ్రయించు భృం
గాలకు విందు చేసెదము కమ్మని తేనెలు; మిమ్ము బోంట్ల నే
త్రాలకు హాయిగూర్తుము; స్వతంత్రుల మమ్ముల స్వార్ధ బుద్ధితో
తాళుము త్రుంప బోవకుము; తల్లికి బిడ్డకు వేరు సేతువే! 6.
[భృంగము = తుమ్మెద; మిమ్ము బోంట్లు = మీబోటి వారు; తాళు = సహించు]

ఉ.ఆత్మ సుఖమ్ము కోసమయి అన్యుల గొంతులు కోసి తెచ్చు పు
ణ్యాత్ముడ! నీకు మోక్ష మెటు లబ్బును? నెత్తురు చేతి పూజ వి
శ్వాత్ముడు స్వీకరించునె? చరాచరవర్తి ప్రభుండు మా పవి
త్రాత్మల నందుకోడె! నడమంత్రపు నీ తగులాట మేటికిన్? 7.
[నడమంత్రపు = అకస్మాత్తుగా (వచ్చిన); తగులాట = ఆసక్తి; మేటి = భగవంతుడు]

తే.గీ.ఊలు దారాలతో గొంతు కురి బిగించి
గుండెలో నుండి సూదులు గ్రుచ్చి కూర్చి
ముడుచుకొందురు ముచ్చట ముడుల మమ్ము
అకట! దయలేని వారు మీ యాడువారు. 8.

తే.గీ.గుండె తడి లేక నూనెలో వండి పిండి
అత్తరులు చేసి మా పేద నెత్తురులను
కంపు దేహాలపై గుమాయింపు కొరకు
పులుముకొందురు హంత! మీ కొలము వారు. 9.
[గుండె తడి = జాలి; హంత = హంతకుడు/హంతకురాలు; కొలము = కులము]

ఉ.అక్కట! హాయి మేము మహిషాసురు లెందరొ నాల్గు ప్రక్కలన్
ప్రక్కల మీద చల్లుకొని మా పసిమేనులు పాడు కాళ్ళతో
ద్రొక్కుచు దొర్లి - దొర్లి - మరు రోజుదయాననె వాడి వత్తలై
రెక్కలు జారిపోఁ పరిహరింతురు మమ్ముల పెంటదిబ్బ పై. 10.
[మేను = శరీరం; వత్త = వడలిపోయినది; పరిహరించు = విడుచు]

ఉ.మా వెలలేని ముగ్ధ సుకుమార సుగంధ మరంద మాధురీ
జీవిత మెల్ల మీకయి త్యజించి కృశించి నశించిపోయె; మా
యౌవన మెల్ల కొల్లగొని ఆ పయి చీపురుతోడ చిమ్మి మ
మ్మావల పారబోతురు గదా! నరజాతికి నీతి యున్నదా!? 11.
[ముగ్ధ = చక్కని; మరందము = మకరందము; మాధురి = తీయందనము]

తే.గీ.బుద్ధ దేవుని భూమిలో పుట్టినావు
సహజ మగు ప్రేమ నీలోన చచ్చెనేమి?
అందమును హత్య చేసెడి హంతకుండ!
మైలపడిపోయె నోయి! నీ మనుజ జన్మ. 12.
[మైల = మలినము]

తే.గీ.పూజ లేకున్న బాబు నీ పున్నె మాయె!
కోయ బోకుము మా పేద కుత్తుకలను
అకట! చేసేత మమ్ముల హత్య చేసి
బాపుకొనబోవు ఆ మహా భాగ్య మేమి? 13.
[కుత్తుక = గొంతు]

తే.గీ.ఇట్లు పుష్పాలు నన్ను చీవాట్లు పెట్టి
నట్లుగాన్ - పూలు కోయ చేయాడలేదు;
ఏమి తోచక దేవర కెరుక సేయ
వట్టి చేతులతో ఇటు వచ్చినాను. 14.

2 కామెంట్‌లు:

రాధిక చెప్పారు...

తెలుగు బ్లాగులో ఇది ఇప్పటికే ఎవరో పోస్ట్ చెసేసారు.కానీ ఇలా అర్ధాలు చెపుతూ మీరు చేసిన ఈ పోస్ట్ బాగుంది.

రాఘవ చెప్పారు...

ధన్యుణ్ణి! :-)